Vorige keer schreef ik over een verborgen oorzaak van stress. Deze keer wil ik het hebben over een verborgen rem op ontwikkeling. Waarschijnlijk ken jij hem ook, want vrijwel iedereen heeft er wel eens last van.
Er zijn mensen die me al een behoorlijke tijd volgen en af en toe zelfs overwegen om contact met me op te nemen. Hun hoofd heeft dan echter ook steeds weer argumenten om het niet te doen. Een hardnekkig argument is zoiets als: ‘Ik kan echt niet aan Ingrid vertellen waar ik mee worstel, ze ziet me aankomen…’ of ‘Ze zal me wel raar vinden als ik mijn verhaal kom doen’.
En dat is echt jammer. Want ik wil mensen die rondlopen met dergelijke ideeën graag helpen. Juist omdat ik deze argumenten zelf ook zo goed ken. Waar we het hier namelijk over hebben is schaamte. En schaamte is een echte kwelduivel die ook regelmatig bij mij op bezoek komt.
Daarom wil ik deze keer wat uitleggen hoe dat nu zit met schaamte. Ik maak hierbij dankbaar gebruik van het boek ‘De kracht van kwetsbaarheid’ van Brené Brown.
Om te beginnen is het goed te weten dat het gevoel van schaamte van nature in ons zit! Als mens hebben we namelijk een aangeboren behoefte om erbij te horen en onderdeel te zijn van een groter geheel. En schaamte is nu juist geworteld in onze angst voor uitsluiting. Brown definieert schaamte als volgt:
‘Schaamte is het intens pijnlijke gevoel dat voortkomt uit de overtuiging dat we niet goed genoeg zijn en daarom geen liefde waard zijn en er niet bij horen’.
En wat is dan de oorzaak van schaamte?
Door hoe je bent opgevoed of hoe je in de wereld staat kun je bewust of onbewust je gevoel van eigenwaarde gekoppeld hebben aan de manier waarop ‘dat wat je doet’ wordt ontvangen in de buitenwereld. Simpel gezegd heb je dan de overtuiging:
Als ‘dat wat je doet’ in de smaak valt dan ben je waardevol, zo niet, dan ben je waardeloos.
Ons schaamtegevoel zorgt er dus eigenlijk steeds voor dat we aldoor druk zijn om dingen te doen die in de smaak vallen om zo waardevol te zijn en erbij te blijven horen.
Pff, vermoeiend hè?
En zo is schaamte dus ook een grote verborgen rem op ontwikkeling. Want om je te ontwikkelen moet je soms dingen doen waarvan je bang bent dat ze niet goed ontvangen zullen worden. Bijvoorbeeld met een vooruitstrevend, creatief idee komen of zeggen wat je ergens werkelijk van vindt of toegeven dat je bent vastgelopen en je er in je eentje niet uitkomt.
Om dergelijke stappen te zetten heb je juist een goed gevoel van eigenwaarde nodig en de moed om kwetsbaar te durven zijn. En hiervoor steekt schaamte dus een stokje, met gedachten als: ‘Pas maar op, straks vinden ze je gek’ of ‘Als je dat vertelt dan word je buitengesloten’.
Als je je echter bewust wordt van die koppeling tussen eigenwaarde en de manier waarop ‘dat wat je doet’ ontvangen wordt in de buitenwereld, dan ben je op de goede weg om je schaamte het hoofd te bieden. Je kunt dan ontdekken dat je meer bent dan wat je doet en hoe dat ontvangen wordt. Jij bent jij, wat er ook gebeurt.
Vervolgens kun je de gedachten, twijfels en zelfkritiek die bij jouw schaamte horen onderzoeken: Zijn ze realistisch? Geven ze aan wie jij wilt zijn of zijn ze vooral gebaseerd op wat je denkt dat anderen van je verwachten?
En de laatste stap is om, tegen je natuurlijke neiging in, je gevoelens van schaamte aan iemand toe te vertrouwen. Schaamtegevoelens blijven namelijk bestaan als je ze voor jezelf houdt. Juist door ze uit te spreken kun je ze op waarde schatten en verliezen ze hun kracht. Dat geeft opluchting en opent de deur naar nieuwe stappen. Of om met Brené Brown te spreken:
Schaamte wint aan kracht als we onze mond dichthouden.
Zodra we ons schaamtegevoelens uitspreken,
beginnen ze te verschrompelen.
Dus mocht je ergens in vastgelopen zijn, stel jezelf dan eens de vraag of schaamtegevoelens je er wellicht van weerhouden om een volgende stap te zetten. En als je dit hebt ontdekt onderzoek de bijbehorende gedachten dan kritisch. En kijk dan ook eens of je het aandurft om je schaamtegevoelens te delen met iemand die je vertrouwt. Ik ben benieuwd naar je ervaringen.
En voor het geval het je nog niet duidelijk is: Je kunt bij mij altijd terecht als je ergens in bent vastgelopen en je er in je eentje niet uit komt. Om te beginnen om je gevoelens van schaamte te bespreken, al is dat misschien een iets te grote stap. Weet in ieder geval dat mijn deur voor je open staat. Ik ontvang je graag met een open mind en een warm hart!
Wellicht ontmoeten we elkaar binnenkort.
