Een tijd geleden schreef ik blog over schaamte als verborgen rem op ontwikkeling. Kort gezegd beschrijf ik hierin hoe we als mens een aangeboren behoefte hebben om erbij te horen. En hoe ons schaamtegevoel er steeds voor zorgt dat we aldoor druk zijn om de dingen te doen die in de smaak vallen, om maar niet afgewezen te worden. Om je te ontwikkelen moet je echter soms iets doen waarvan je bang bent dat ze niet goed ontvangen zullen worden. Zo kan schaamte een rem op ontwikkeling vormen. Om hier meer over te lezen verwijs ik je naar mijn eerdere blog.
Naast schaamte is er echter nog een andere grote rem op ontwikkeling, namelijk het geheel van onze overtuigingen en oordelen over onszelf en hoe de wereld in elkaar zit. Vaak hebben we daardoor vrij snel een mening over van alles. Over de politiek. Over hoe mensen om ons heen zich zouden moeten gedragen. Over hoe we zelf zijn. Over waar we niet zo goed in zijn en over hoe we zouden moeten zijn. Deze ideeën hoeven niet per se verkeerd te zijn, maar ze beperken wel onze blik. We laten hierdoor minder ruimte voor andere gezichtspunten, aandacht voor wat er inmiddels veranderd is of alternatieve oplossingen. We zitten vast in ons eigen paradigma. En het vervelende is nu dat we ons dit vaak helemaal niet bewust zijn. We weten gewoon niet beter, omdat dit paradigma zich in de loop der jaren heeft ontwikkeld. De bouwstenen ervoor zijn onze ervaringen uit het verleden, onze achtergrond, het milieu waaruit we komen, de opleiding die we hebben genoten en zo voort.
We worden dagelijks geconfronteerd met onnoemelijk veel situaties die we op een bepaalde manier interpreteren, die gevoelens oproepen en waar we op reageren. Veel van deze reacties vinden automatisch plaats. Er liggen als het ware mallen klaar in ons bewustzijn, die gepast worden op de informatie die zich aandient. Als het genoeg lijkt op iets wat in het verleden al eerder heeft plaatsgevonden, zullen we op dezelfde manier reageren. Deze automatische manier van informatie verwerken heeft veel praktische voordelen en geeft ons een gevoel van controle.
Maar dit is niet in alle situaties behulpzaam. Het toepassen van ‘oude’ informatie op nieuwe situaties is niet altijd terecht. Het leidt ertoe dat we andere interpretaties over het hoofd zien, dat we voorbarige conclusies trekken, dat we geen oog hebben voor nuances. Dat we steeds weer in een conflict terecht komen of dat we over onze grenzen gaan. Kortom, er verandert eigenlijk niets.
Om je te ontwikkelen is het nodig dat je je bewust wordt van je eigen paradigma en je blik verruimt. Dat je je opent en met een frisse blik gaat kijken. Naar jezelf. Naar de ander. En naar de wereld om je heen. Dat je oprecht benieuwd bent waarom de dingen gebeuren zoals ze gebeuren. Waarom de ander doet zoals ie doet. Wat er in jou geraakt wordt waardoor je reageert zoals je reageert. Wat er diep van binnen in jou leeft dat wel wat meer ruimte zou willen.
Wanneer je ergens mee worstelt, dingen misschien anders zou willen, een onbestemd gevoel hebt en je hier niet verder mee komt, dan is een open benieuwde blik de eerste stap naar ontwikkeling.
Een paar tips om uit je eigen paradigma te stappen:
- Stel vragen en luister voordat je je een oordeel vormt. Vraag aan de ander wat hem ertoe brengt om te doen zoals ie doet. Of vraag jezelf eens wat nu maakt dat je op een bepaalde manier reageert. Wees oprecht benieuwd en luister, ook als het antwoord je wat ongemakkelijk maakt. Verplaats je in de ander. Luister naar jezelf, merk op wat er in je lichaam gebeurt, ook als het niet prettig voelt.
- Doe eens iets anders. Doorbreek je gewoontes. Neem de trap in plaats van de lift. Loop eens bij iemand langs in plaats van dat je een mailtje stuurt. Vertraag je pas. Maak een wandeling en open je zintuigen. Wees benieuwd naar de nieuwe gezichtspunten die je hierdoor krijgt.
- Vraag een goede bekende om eens naar jouw verhaal te luisteren. Zeg erbij dat je geen advies wilt, maar dat de ander alleen maar hoeft te luisteren. Ervaar hoe het is om zo gehoord te worden. Vraag eventueel wat jouw verhaal bij de ander oproept en luister naar wat je terugkrijgt. Stel je open voor wat dat met je doet.
- Doe alsof je van Mars komt en voor het eerst op de plek bent waar je bent. Kijk. Hoor. Ruik. Proef. Voel. Met alle aandacht die je hebt. Verwonder je.
- Bekijk eens letterlijk iets vanuit een andere positie. Ga ergens anders aan tafel zitten. Loop eens om iets heen. Kijk eens van bovenaf of onderop. Zoom eens in of juist uit.
Ik ben benieuwd naar je ervaringen tijdens je eigen ontdekkingstocht. Veel plezier!
