Als we problemen tegen komen hebben we allemaal zo onze neiging om er mee om te gaan. De meest gebruikelijke opties zijn: proberen op te lossen, ervoor weg lopen of er iets aan willen veranderen.
Maar er zijn allerlei problemen of pijnlijke ervaringen waarbij dit niet werkt. Bijvoorbeeld bij tegenspoed waar we niets aan kunnen veranderen of bij problemen die zich binnen in ons bevinden zoals onze gevoelens en gedachten. In deze gevallen is het vaak beter om onze standaardreactie los te laten en te stoppen ons ertegen te verzetten omdat de situatie er daardoor juist ingewikkelder, benauwder of pijnlijker op wordt.
In het prachtige boek Mediteren, dag na dag van Christophe André staat hier een mooie vergelijking over:
…..Wanneer je een beekje met een zanderige bodem doorwaadt, komen er kleine wolkjes zand naar boven. Wil je dat het water rondom je voeten helder blijft? Je weet dat het zinloos is te proberen de zandwolkjes met je handen of voeten naar beneden te duwen: dan komen er alleen maar meer tevoorschijn. En hoe vaker je het probeert, des te meer zandwolkjes er ontstaan en des te troebeler wordt het water. Er is geen andere oplossing dan stilstaan, toelaten dat de zandwolkjes er zijn, en wachten tot het zand weer op de bodem is gezonken. En opnieuw het heldere water om je voeten waarnemen…..
De zandwolkjes zijn onze pijnlijke ervaringen. En als we de vergelijking door trekken kunnen we hieruit leren dat het heilzaam is om even stil te staan en de tijd te nemen en niet direct in onze gebruikelijk reactie van omgaan met problemen te schieten, maar stil te worden en alleen waar te nemen.
Of anders gezegd: probeer pijnlijke ervaringen te hanteren door ze aandacht te geven in plaats van met je wilskracht onder controle te krijgen.
Maar ja, dat klinkt natuurlijk aardig, maar waar moet je je aandacht dan op richten als het beter is om even niet te handelen? Bij beoefening van mindfulness word je uitgenodigd om adem te halen en al ademend aanwezig te blijven bij alles wat je voelt te midden van een pijnlijke ervaring. Om ermee te zitten zoals een moeder met haar kind, zonder te weten hoe te troosten maar liefdevol aanwezig te zijn. En het wonderlijke is dan dat het licht en de warmte van deze aandacht verzachting biedt. Het probleem is daarmee niet weg, maar je hebt wel ruimte gemaakt, ruimte voor rust en ruimte om de situatie duidelijker te doorzien, ruimte om te vertrouwen op wat er komt, ruimte om te ervaren dat je niet meegesleept hoeft te worden door je gevoelens en gedachten. Je kunt dan ervaren dat je leeft, dat je aanwezig bent te midden van je pijn en verdriet. Zo schep je ruimte tussen jou en de ervaring; en dat is echt een wereld van verschil!
En ik hoor je al denken: ‘ja ja Ingrid, dat klinkt allemaal heel mooi maar werkt het het ook echt zo….?’ Daarom sluit ik graag af met een recente ervaring van Lizette waar ik onlangs mee heb gewerkt.
Lizette vertelde me dat je zich erg opgejaagd voelde en ik vroeg haar om hier eens bij stil te staan en te onderzoeken waar in haar lichaam ze dit voelde. Ze vertelde dat het gevoel in haar buik zat en dat het aanvoelde als een te sterk aangespannen snaar. Ik vroeg haar er helemaal met haar aandacht bij te zijn en het aangespannen gevoel in haar buik te begroeten. In eerste instantie wilde ze dat niet, bang om het alleen maar erger te maken, ze duwde het liever weg, zoals ze gewend was. Maar op mijn uitnodiging begroette ze het toch en was er met haar aandacht bij, benieuwd het beter te leren kennen. Het was wat onwennig, maar even later vertelde ze me dat het gevoel bestond uit drie grote bollen. Eén in haar buik, één in haar borst en één in haar keel. Grote, gladde, donkere bollen. Toen ze een tijdje met de bollen had gezeten vroeg ik haar of ze de bollen ook kon aanraken met haar handen. Ze deed het en zat zo weer even. Ze was een paar minuten stil en zei toen: ‘De bollen zijn er nog wel, maar ze worden zachter en kleiner. En mijn eigen lichaam komt weer tevoorschijn. Het aangespannen gevoel is er nog wel maar het beheerst me niet meer zo. Ik kan nu weer voorbij dat gevoel kijken. Ik ervaar meer ruimte.’
Dit is natuurlijk geen garantie dat dit altijd zo werkt of dat het voor jou ook zal werken, maar het is zeker een experiment waard! Ik nodig je dan ook van harte uit het eens te proberen.